در اکتبر ۱۹۱۷ با انقلاب در روسیه، طراحی گرافیک شکل جدیدی در زمینه پوسترهای تبلیغاتی، ضد جنگ و پروپاگاندایی به خود گرفت که قبل از آن به این مرحله از رشد نرسیده بود. با وبلاگ دیاکو همراه باشید.

در اواخر قرن ۱۹ پوستر به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای تبلیغاتی مطرح شد و باعث شکل‌یابی سبک‌ها و مسیرهایی رو به رشد برای هنرمندان (اغلب نقاش، شاعر و فیلم‌ساز) با محوریت کاربردی و اجتماعی شد. نیاز مبرم به این وسیله ارتباطی در بین مردم جنگ دیده، قشر کارگر، کشاورز و به‌خصوص زنانی بیشتر دیده می‌شد که علاقه‌ی شدیدی به پیشرفت و صنعتی شدن کشورشان داشتنند و هدف آن معرفی ایده‌های انقلابی به مردم بود.

هر ایدئولوژی نیاز به حمایت توسط تبلیغات دارد، بنابراین پوستر به عنوان یک ابزار ایدئولوژیکی مهم برای حزب کمونیست در نظر گرفته می‌شد. در این زمان تنها ابزار اطلاع‌رسانی روزنامه‌ بود. پوستر به عنوان رسانه‌ی گروهی، نیروی بالقوه زیادی داشت که ایدئولوژی جدید، راه‌های فکر کردن و رفتار در زمان کار، جنگ یا در جامعه را توضیح می‌داد. تاریخ پوستر تبلیغاتی با تغییرات ایدئولوژیکی کشور جدید تعیین می‌شود. هر چند پیام و ظاهر آن‌ها در طول دهه‌های مختلف بر مبنای تغییرات ایدئولوژیکی رهبران روسیه تغییر کرده است.

در این میان هنرمندان زیادی با کمک رهبران کشورشان برای رسیدن به اهداف کمونیستی تلاش کردند. اغلب این افراد نقاشانی بودند که تأسیس گروه‌ها، کارگاه‌های پوسترسازی، مدارس هنری و مجلات را برای رسیدن به اهداف بزرگ‌شان در دستور کار خود قرار داده بودند.

«الکساندر رودچنکو» یکی از بنیان‌گذاران جنبش ساختار‌گرایی و همچنین هنرمند پیشرو، تندیس‌ساز، نقاش، عکاس، طراح گرافیک، طراح مد و طراح صحنه در اتحاد جماهیر شوروی بود. از وی به عنوان یکی از نوابغ هنر شوروی یاد می‌شود. او در ابتدا به کار نقاشی و طراحی گرافیک پرداخت و سپس به فتومونتاز و عکاسی گرایش پیدا کرد. رودچنکو می‌خواست هنر را در خدمت تغییرات اجتماعی به کار گیرد. به این ترتیب تحقیقات او در زمینه ساختارگرایی روسی او را به یک نظریه‌پرداز هنری تبدیل کرد و ایده‌های فوتوریستی را به شکل کاربردی و اجتماعی بنیان نهاد که به جای توجه به خلاقیت به یک شکل هدف‌دار از هنرتأکید می‌کند و جریان بسیاری خوبی را در زمینه طراحی گرافیک تبلیغاتی، به‌خصوص در جلد مجله‌های تازه تأسیس «لف» و پوسترهای فیلم و موسیقی راه اندازی می‌کند. برخی از تیترهای پوسترهای این طراح را مایاکوفسکی می‌سروده است.

«ال لیستیزکی» را معمولاً با تصویرسازی‌هایی برای اشعار انقلابی مایاکوفسکی می‌شناسند (مایاکوفسکی از منسوبین به شاخه شوروی کانستراکتیویسم بود. سهم ادبیات روسی در فرهنگ و هنر این کشور بسیار تاثیرگذار بوده است و در نمایشگاهی با شعار «سیلی بر سلیقه عمومی مردم» در سال ۱۹۱۲ نقش خوبی را در هموار کردن راه برای هنرمندانِ بعد از خودش به‌جا گذاشت.) که با همکاری کازیمرمالویچ نقاش سبک سوپرماتیسم که اغلب بر اشکال ساده هندسی و انتزاعی دلالت می‌کرد پایه‌گذاری کردند. کنستراکتویسم را جز روش‌های ساخت و ساز بنیادی در این سبک در نظر گرفتند. لیستیزکی علاوه بر نقاشی ایده‌های خوبی را در طراحی پوستر فیلم و صفحات داخلی مجلات و صفحه آرایی همراه با تکنیک‌های تایپ فوتوریستی مطرح کرد.

پوسترهای فیلم نیز در هنر شوروری کمتر از دیگر ایدئولوزی‌ها نبود. برادران اشتنبرگ، الکساندر رودچنکو، پورساکف، ال لیستیزکی و مهم‌تر ازهمه سرگئی آیزنشتاین و دزیگا ورتف که با استفاده از فتومونتازها، صحنه‌های خوبی را مثل بُعد تصاویر سینمایی آفریدند. همچنین جنبش فتومونتاز شوروی از سینمای این کشور سرچشمه می‌گرفت که ریشه در فرم‌های جنبش هنر کنستراکتیویسم داشت.

بعد از جنگ جهانی دوم مخصوصاً در زمان جنگ سرد بیشتر کارهای تبلیغاتی روی باورهای عمومی مردم نسبت به بیزاری از جنگ و پیشرفت به سوی صلح بود که بیشتر با مفاهیم اجتماعی همراه می‌شد و پوسترهایی که پس از جنگ تولید شدند، به اهمیت کار کردن می‌پرداختند و پیروزی قریب الوقوع کمونیسم بر کاپیتالیسم را نوید می‌دادند. پوسترهای تبلیغاتی بخشی از زندگی فرهنگی مردم شوروی بودند که در اواسط دهه ۱۹۸۰ ناپدید شدند. پوسترهایی که بین پنج هزار تا صد هزار عدد چاپ می‌شدند، عمر کوتاهی داشتند و بسیاری از آن‌ها وقتی دیگر مورد نیاز نبودند، به‌طور کامل از بین می‌رفتند.

همه این‌ها تلاش‌هایی از هنرمندان برای ادامه سبکی از طراحان معاصر می‌باشد که در روسیه بعد از فروپاشی شوروی نیز دیده می‌شود. چیزی که قابل توجه می‌باشد سبک گرافیک روسی است که بعد از گذشت بیش از یک قرن توانسته حاصل دستاوردهای خود را حفظ کند و حتی کامل‌تر از سبک‌های دیگر باشد.

منبع: گپ گرافیک تبریز

سایر مطالب وبلاگ دیاکو را نیز مطالعه کنید.